Alles over de geometrie van een racefiets en de invloed op het rijgedrag

Wanneer je informatie over een racefiets opzoekt ontkom je er niet aan dat je allerlei termen over de geometrie op je af ziet komen. Ondanks dat de verschillen in racefiets niet zo erg opvallen als verschillen in framemateriaal of afmontage, is de geometrie wél minstens net zo belangrijk voor het rijgedrag van een racefiets. Aan de hand van wat voor type wielrenner jij bent en op welk terrein je rijdt kies je jouw type geometrie.

Voor een beginnende of recreatieve wielrenner zullen veel begrippen minder van toepassing zijn, omdat de racefietsen voor dit segment al gericht zijn op comfort en betrouwbaar rijgedrag. Hierdoor zitten er op instapniveau geen enorme verschillen in de geometrie. Voor de fanatieke wielrenner maakt geometrie echter wel een groot verschil. Een fiets met de perfecte geometrie voor jouw rijstijl en jouw doeleinde voor de fiets maakt namelijk een wereld van verschil. In dit blog vertellen we alles wat je moet weten over de geometrie van een racefiets en de invloed op het rijgedrag.

Hoe wordt de racefiets geometrie bepaald?

De geometrie van een racefiets wordt bepaald aan de hand van de afmetingen van verschillende componenten van het frame en hoe deze in verhouding tot elkaar staan. Omdat dit best wel een technisch verhaal is, proberen we alles zo eenvoudig mogelijk uit te leggen en weer te geven. De belangrijkste afmetingen die worden gebruikt om de geometrie aan te duiden zijn:

• Lengte van de zitbuis
• Lengte van de bovenbuis
• Balhoofdbuislengte
• Zithoek
• Reach
• Stack
• Hoek van de balhoofdbuis
• Wielbasis
• Hoogte en drop van de bottom bracket
• Geometrie van verschillende racefietsen

Houd er rekening mee dat deze gegevens op zichzelf niet heel veel zeggen, maar dat de combinatie van de verschillende aspecten van de geometrie het rijgedrag bepalen. In dit blog lichten we echter wel per aspect uit welke invloed dit heeft of het rijgedrag van je racefiets, en hoe dit zich verhoudt wanneer je andere aspecten erbij betrekt.

Lengte van de zitbuis

De lengte van de zitbuis wordt gemeten van de bottom bracket tot de bovenkant van de zitbuis. Dit is een belangrijke maat om te bepalen of een fiets qua maat geschikt is voor jouw lichaamslengte.

Waarvoor is de juiste lengte zitbuis belangrijk?

• Helpt bij het instellen van de juiste zadelhoogte.
• Bepaalt of je een langere zadelpen kunt gebruiken.
• Wordt gebruikt om de framemaat van een fiets te bepalen, maar heeft weinig invloed op het rijgedrag van de fiets.

Praktische tips:

• Controleer of de zitbuis lang genoeg is om je zadel goed in te stellen zonder de zadelpen te diep of te hoog in het frame te plaatsen.
• Vergelijk de lengte van de zitbuis met die van een fiets die je eerder hebt gebruikt en die goed paste. Let op dat de framemaat alleen niet alles zegt; vergelijk altijd meerdere maten.

Lengte van de bovenbuis

De lengte van de bovenbuis wordt gemeten door een lijn te trekken van het balhoofd naar de zadelpen, parallel aan de grond. Dit wordt de effectieve lengte van de bovenbuis genoemd, omdat de hoek van de bovenbuis verschilt per model en de absolute lengte daardoor geen goede indicatie is.

Waarvoor is de juiste lengte van de bovenbuis belangrijk?

• Bepaalt de lengte van de cockpit, wat invloed heeft op je rijhouding en comfort.
• Heeft een directe relatie met de zithoek, wat kan beïnvloeden hoe de fiets aanvoelt bij staand fietsen.
• Een kleinere zithoek maakt de fiets langer aanvoelen wanneer je zit, terwijl een steilere zithoek een korter gevoel geeft, ondanks een ruimere cockpit.

Praktische tips:

• Gebruik de effectieve lengte van de bovenbuis als een richtlijn, maar let ook op de zithoek om een goed beeld te krijgen van hoe de fiets aanvoelt.
• Controleer of de cockpitlengte aansluit bij jouw gewenste rijstijl, zoals een meer gestrekte houding voor snelheid of een compactere houding voor comfort.
• Vergelijk met een fiets die al goed past om te bepalen of de bovenbuislengte geschikt is voor jou.

Balhoofdbuislengte

De balhoofdbuislengte wordt gemeten van het punt waar de voorvork het frame binnenkomt tot het punt waar de eerste spacer bovenop het frame begint. Deze maat geeft inzicht in je zitpositie, maar heeft weinig invloed op het rijgedrag van de fiets.

Waarvoor is de juiste balhoofdbuislengte belangrijk?

• Bepaalt je zithouding:
  • Een langere balhoofdbuis zorgt voor een meer comfortabele en rechtopstaande houding (typisch bij endurance fietsen).
  • Een kortere balhoofdbuis leidt tot een agressievere en diepere zithouding (veelal bij aero fietsen).
• Elke framemaat heeft een bijbehorende balhoofdbuislengte; grotere frames hebben automatisch een langere balhoofdbuis.

Praktische tips:

• Controleer of de balhoofdbuislengte aansluit bij jouw gewenste rijstijl en comfortniveau.
• Let op dat een endurance fiets vaak een grotere balhoofdbuislengte heeft, ideaal voor lange ritten.
• Voor een competitieve houding kies je een fiets met een kortere balhoofdbuis.

Zithoek

De zithoek wordt gemeten door vanaf het zadel een rechte lijn door het bottom bracket naar de grond te trekken en vervolgens de hoek ten opzichte van de grond te bepalen. Bij racefietsen varieert de zithoek meestal tussen de 72 en 75 graden.

Waarvoor is de juiste zithoek belangrijk?

• Voorkomen van blessures: Een correcte zithoek zorgt voor een optimale houding en voorkomt overbelasting van spieren en gewrichten.
• Invloed op de zitpositie:
  • Een grotere zithoek (steiler) plaatst je dichter boven het bottom bracket, wat handig is voor explosieve prestaties.
  • Een kleinere zithoek (vlakker) plaatst je verder naar achteren, wat de krachtverdeling verbetert, vooral voor mensen met lange bovenbenen.
• Afhankelijk van framemaat: Bij grotere frames is de zithoek meestal kleiner, waardoor de zitpositie verder naar achteren verschuift.

Praktische tips:

• Kies een zithoek die past bij je lichaamsbouw, zoals een vlakkere zithoek voor rijders met lange bovenbenen.
• Combineer de zithoek met de juiste zadelpositie voor optimale krachtoverbrenging.
• Laat de zithoek beoordelen tijdens een professionele bikefitting als je twijfelt over je houding.

Reach

De reach is een maat die de horizontale afstand meet van het balhoofd naar een loodrechte lijn vanaf het bottom bracket. Het geeft een duidelijk beeld van de lengte van de cockpit, los van de invloed van de zithoek. Hierdoor is het een handige maat om verschillende fietsen met elkaar te vergelijken.

Waarvoor is de juiste reach belangrijk?

• Invloed op de zithouding:
  • Een kortere reach zorgt voor een meer rechtop en comfortabelere zithouding, zoals bij endurance racefietsen.
  • Een langere reach leidt tot een meer gestrekte, aerodynamische houding, typisch voor aero racefietsen.
• Neutrale meetmethode: Omdat de zithoek geen rol speelt, geeft de reach een objectieve vergelijking tussen verschillende fietsmodellen.
• Inzicht in rijgedrag: Het verschil tussen de reach en de bovenbuislengte kan aangeven hoe agressief de zithouding is; een groter verschil betekent een meer voorovergebogen positie.

Praktische tips:

• Vergelijk de reach van fietsen die je overweegt om een idee te krijgen van de zithouding.
• Let erop dat de reach meestal korter is bij comfortgerichte fietsen en langer bij performancegerichte fietsen.
• Combineer reach met andere maten, zoals de bovenbuislengte en zithoek, voor een volledig beeld van de cockpitlengte en houding.

Stack

De stack is de verticale afstand van het midden van het bottom bracket tot de bovenkant van het balhoofd. Deze maat geeft aan hoe hoog of laag je stuur komt te zitten en is een handige manier om verschillende fietsen objectief te vergelijken, ongeacht de lengte van de stuurpen.

Waarvoor is de juiste stack belangrijk?

• Invloed op de zithouding:
  • Een hogere stack zorgt voor een meer rechtop en comfortabele houding, zoals bij endurance fietsen.
  • Een lagere stack leidt tot een diepere en meer aerodynamische houding, typisch voor aero fietsen.
• Vergemakkelijkt vergelijking: Geeft een duidelijke indicatie van de stuurhoogte zonder rekening te houden met andere onderdelen zoals stuurpennen.
• Herkenning van geometrie:
  • Endurance racefietsen hebben een hoge stack voor comfort.
  • Aero racefietsen hebben een lage stack voor een diepe, gestrekte houding.
  • Normale racefietsen en klimfietsen zitten qua stacklengte vaak tussen deze twee uitersten in.

Praktische tips:

• Kies een fiets met een stack die past bij jouw rijstijl: hoger voor comfort, lager voor snelheid.
• Let op dat de stack samen met de reach een goed beeld geeft van de cockpit en zithouding.
• Combineer de stack met andere geometrische maten om te bepalen of de fiets geschikt is voor jouw wensen en lichaamsbouw.

Bij Trek kun je dit verschil mooi zien tusen de Trek Domane (endurance geometrie), de Trek Emonda (normale geometrie) en de Trek Madone (aero geometrie):

• Stack Trek Domane framemaat 56cm: 59.1 cm (endurance geometrie)
• Stack Trek Emonda framemaat 56cm : 57.7 cm (normale geometrie)
• Stack Trek Madone framemaat 56cm: 56.3 cm (aero geometrie)

Hoek van de balhoofdbuis

De balhoofdhoek wordt gemeten door vanuit de balhoofdbuis een lijn naar de grond te trekken en de hoek te bepalen tussen deze lijn en de grond. Het is een belangrijke maat voor het rij- en stuurgedrag van een racefiets, maar geeft alleen in combinatie met andere maten een volledig beeld.

Waarvoor is de juiste balhoofdhoek belangrijk?

• Grote balhoofdhoek (±75 graden):
  • Zorgt voor wendbaar en nauwkeurig stuurgedrag.
  • Ideaal voor aero racefietsen en rijders die graag snelheid maken, bijvoorbeeld in wedstrijden of snelle afdalingen.
• Kleine balhoofdhoek (±70 graden):
  • Zorgt voor stabiel en comfortabel rijgedrag, ideaal voor lange ritten en minder technische bochten.
  • Geeft vertrouwen en rust, vooral op endurance racefietsen.

Praktische tips:

• Kies een grotere balhoofdhoek voor snelle ritten en technisch stuurwerk, zoals bij wedstrijden of aero fietsen.
• Kies een kleinere balhoofdhoek voor comfort en stabiliteit, perfect voor recreatieve ritten en lange afstanden.
• Gebruik de balhoofdhoek in combinatie met andere geometrische gegevens om het rijgedrag van een fiets goed te beoordelen.

Wielbasis fiets

De wielbasis is de afstand tussen de assen van het voor- en achterwiel. Deze wordt bepaald door de lengte van de reach, de chainstay en de hoek van de balhoofdbuis. De wielbasis geeft een goede eerste indicatie van het rijgedrag van een fiets.

Waarvoor is de wielbasis belangrijk?

• Invloed op rijgedrag:
  • Lange wielbasis: Zorgt voor meer stabiliteit en een comfortabel rijgedrag, ideaal voor lange ritten en endurance fietsen.
  • Korte wielbasis: Biedt meer wendbaarheid en een dynamischer gevoel, geschikt voor technische ritten en races.
• Verschillen tussen fietsen met dezelfde wielbasis:
  • Een fiets met een lange chainstay en een grote balhoofdhoek voelt anders aan dan een fiets met een korte chainstay en een kleine balhoofdhoek, ook al is de wielbasis gelijk.
• Geometrie onderscheidt de typen:
  • Endurance racefietsen hebben vaak een langere wielbasis voor meer stabiliteit.
  • Normale racefietsen, klimfietsen en aero racefietsen hebben een kortere wielbasis voor wendbaarheid en snelheid.

Praktische tips:

• Kies een lange wielbasis als je stabiliteit en comfort zoekt, bijvoorbeeld voor endurance fietsen of lange afstanden.
• Kies een korte wielbasis voor een wendbare en sportieve fiets, geschikt voor bochtige afdalingen en snelle races.
• Combineer de wielbasis met andere geometrische maten, zoals de chainstay-lengte en balhoofdbuishoek, om een volledig beeld te krijgen van het rijgedrag.

Hoogte en drop van de bottom bracket

Wat is de hoogte en drop van de bottom bracket?

• Hoogte: Dit is de verticale afstand van de grond tot het midden van de bottom bracket. De hoogte kan variëren afhankelijk van de bandenmaat.
• Drop: Dit is de afstand van het bottom bracket ten opzichte van een rechte lijn tussen de assen van de wielen. De drop is een nauwkeurigere maat omdat deze niet beïnvloed wordt door bandengrootte.

Waarvoor is de juiste drop van de bottom bracket belangrijk?

Invloed op stabiliteit:

• Een grotere drop (lager bottom bracket) verlaagt het zwaartepunt, wat zorgt voor meer stabiliteit en controle.
• Een kleinere drop (hoger bottom bracket) verhoogt de wendbaarheid en maakt de fiets dynamischer.

Praktische tips:

• Controleer de drop van de bottom bracket als je meer stabiliteit wilt bij lange ritten of snelle afdalingen.
• Kies een fiets met een kleinere drop als je wendbaarheid en snelheid belangrijker vindt.
• Combineer de drop met andere geometrische maten, zoals wielbasis en balhoofdbuishoek, voor een volledig beeld van het rijgedrag van de fiets.

Alles bij elkaar

Zoals al meerdere keren genoemd, vormen al deze componenten bij elkaar één geheel. Dit geheel vormt het rijgedrag van de fiets. Het is uiteindelijk een kwestie van persoonlijke voorkeur en gebruik van de racefiets wat de doorslag zal geven voor het type geometrie. We kennen er bij racefietsen drie:

• Normale geometrie: Een neutrale zithouding voor allround gebruik, zien we veel terug op lichtgewicht klimfietsen
• Aero geometrie: een diepe zithouding voor een aerodynamisch voordeel
• Endurance geometrie: voor stabiele en comfortabele rijprestaties

Normale geometrie

Kenmerken:

• Neutrale zithouding die een goede balans biedt tussen comfort en aero zitten.
• Geschikt voor allround gebruik, ideaal voor zowel vlakke wegen als heuvelachtig terrein.
• Wendbaar dankzij een korte wielbasis en een lage bottom bracket drop.

Voor wie:

• Geschikt voor rijders die veelzijdigheid zoeken zonder te veel focus op aerodynamica of comfort.
• Veel terug te vinden op lichtgewicht klimfietsen vanwege de combinatie van wendbaarheid en efficiëntie.

Aero geometrie

Kenmerken:

• Een diepe zithouding voor maximaal aerodynamisch voordeel.
• De aerodynamische vorm van het frame minimaliseert luchtweerstand, waardoor je sneller rijdt met minder inspanning.
• Ontworpen met een korte balhoofdbuislengte voor een agressieve houding en betere krachtoverbrenging.

Voor wie:

• Ideaal voor rijders die zich richten op snelheid en wedstrijden.
• Vereist enige lenigheid om comfortabel de diepe zithouding te kunnen aannemen.
• Minder geschikt voor lange ritten als comfort een prioriteit is.

Endurance geometrie

Kenmerken:

• Comfortabele zithouding met een langere balhoofdbuis en een kortere reach.
• Langere wielbasis voor meer stabiliteit, wat ideaal is voor langere afstanden en slecht wegdek.
• Geoptimaliseerd voor comfort zonder al te veel in te leveren op snelheid en efficiëntie.

Voor wie:

• Perfect voor recreatieve rijders en wielrenners die comfort en stabiliteit belangrijk vinden.
• Geschikt voor lange ritten en variabele wegomstandigheden, zoals kasseien of licht gravel.

Meer racefietsen? Bekijk hier onze volledige collectie racefietsen.